УХАГДАХУУНЫ АГУУЛГА БА БАГТААМЖ , УХАГДАХУУН ХООРОНДЫН ХАРЬЦАА

Ухагдахууны багтаамж гэж юу вэ?

Нэг нэр томъёогоор тэмдэглэгдэх объектуудын олонлогийг ухагдахууны багтаамж гэнэ. Ямар ч ухагдахуун багтаамжаас гадна агуулгатай байдаг.

Ухагдахууны агуулга гэж юу вэ?

Тухайн ухагдахуунд хамаарагдах объектын бодит бүх шинж чанарын олонлогийг ухагдахууны агуулга гэнэ. Ж.нь : << тэгш өнцөгт >> гэсэн ухагдахууны хувьд багтаамж нь янз бүрийн тэгш өнцөгтүүдийн олонлог , харин агуулга нь << дөрвөн өнцөг тэгш өнцөг байх>> ,<< эсрэг орших талууд нь хэмжээгээрээ тэнцүү>> , << диагналууд нь тэнцүү байх>> гэх мэт тэгш өнцөгтийн чанарууд болно.

Багтаамж олонлог байдаг учир ухагдахууны багтаамжууд агуулагдлын харьцаанд оршдог. Хэрэв А с В (A B) байвал а - ухагдахууныг b - ухагдахуунтай хэлбэрийн (видовое буюу агуулагдлын ) харьцаанд , харин b - ухагдахууныг
а– ухагдахуунтай төрлийн (родовое буюу агуулахын ) харьцаанд оршиж байна гэнэ.

Багтаамж агуулга хоорондоо ямар харьцаанд байх вэ?

· хэлбэрийн харьцаа

· төрлийн харьцаа

· адилтгал тэнцүү ухагдахуун

Хэрэв А ба В олонлогууд агуулагдлын харьцаанд оршихгүй байвал хэлбэр болон төрлийн харьцаанд оршихгүй ба адилтгал тэнцүү харьцаанд ч оршихгүй. Ж.нь << гурвалжин>> ба << тэгш өнцөгт >> гэсэн ухагдахуунууд аль ч харьцаанд хамаарагдахгүй.

· Ухагдахууны багтаамж нь олонлог учир ухагдахууны багтаамжийн хоорондын харьцааг Эйлерийн дугуйгаар дүрслэх нь тохиромжтой байдаг. Ж.нь: дараах а , b хос ухагдахууны хоорондын харьцааг тогтооё. Үүнд:

1. а - << тэгш өнцөгт >> , b - <<ромбо>>

2. а - << олон өнцөгт >> , b - << параллелограмм >>

3. а -шулуун>> , b - << хэрчим>>

1. Ухагдахуунуудын багтаамж огтолцох боловч нэг нь нөгөөгийнхөө дэд олонлог болохгүй. (1-р зураг) Иймд өгсөн а.b ухагдахуунууд хэлыэр болон төрлийн харьцаанд оршихгүй.

2. Өгсөн ухагдахуунуудын багтаамж агуулагдлын харьцаанд орших ба давхцахгүй. Учир нь ямар ч параллелограмм олон өнцөгт болох ба харин урвуу өгүүлбэр нь худал байна. (2-р зураг) Иймд << параллелограмм>> гэсэн ухагдахуун <<олон өнцөгт>> гэсэн ухагдахуунтай хэлбэрийн харьцаанд орших, харин << олон өнцөгт >> гэсэн ухагдахуун <<параллелограмм >> гэсэн ухагдахуунтай төрлийн харьцаанд оршихыг баталж байна.

3. Нэг ч хэрчим шулуун болохгүй , нэг ч шулуун хэрчим болохгүй учир ухагдахуунуудын багтаамжууд огтолцохгүй. (3-р зураг) Иймд өгсөн ухагдахуунууд хэлыэр болон төрлийн харьцаанд оршихгүй.
<< шулуун>> , << хэрчим>> ухагдахуунуудыг бүхлээр болон хэсгийн харьцаанд орших тухай авч үзэж болно. Хэрчим бол шулууны хэсэг ба харин түүнтэй хэлыэрийн харьцаанд оршихгүй. Учир нь хэрэв хэлбэрийн харьцаанд оршвол түүний төрлийн бүх шинжийг хадгалах ёстой. Гэтэл хэсэг нь бүхлийн бүх шинжийг агуулах албагүй. Ж.нь: хэрчим шулууны төгсгөлгүй байх шинжийг агуулахгүй.